Misaliperver: Bilginin Önemi Ve Veri Güvenliği

"Bilgi sahibiyle her yeri dolaşan bir hazinedir."

Tarih sayfalarını karıştırıyoruz.. İlk zamanlar mağara çizimleri ile "ben buradaydım" demek istedi ilk insanlar -ki bu başka bir günün konusu- , belki de bir takım öğretilerini nesilden nesile aktarmak istedi. İnternette bir çok resim var; nitekim arkeografi bilimiyle uğraşan değerli araştırmacılarımızın yazılarına ulaşın, inceleyin.
Bazı çizimler de nasıl avlandıklarını, hangi araçları kullandıklarını, aile yapılarını; bazılarını dikkatli incelediğinizde görev dağılımlarından tutun, ahlaki bakış açılarına kadar fikir yürütülebiliyor. (Yemek tarifleri, Geyik nasıl avlanır challenge, 'Tabletırlar' !?)
Daha sonra yazı icat ediliyor; sebep  "hacı kim ne vermiş aklımızda tutamıyoruz. Bir şeyler icat edelim de kim ne vermiş kayıt altına alalım." Efendime söyleyeyim Çivi yazısı; -bugün Mardin'den aşağıya sark, dümdüz devam et, karışık bu aralar Irak-Suriye- Mezepotamya menşeili Sümerliler tarafından icat edilmiştir.
Daha sonralar da iletişim için kullanmışlar yazıyı. Tabi çok uzun sürmemiş, bakmışlar yolda düşman alaşağı ediyor bizim ulağı, ne yazdıysak öğreniyorlar, kriptoloji diye bir şey yapalım yazıları şifreli dökelim kağıtlara. Derken yıllar içinde türlü türlü metotlar, kuşlar, balonlar...
Gelgelelim elektrik bulunur, telgraf bulunur, -yahu benim kendi alanım- telefon bulunur , bilgisayar bulunur "aman yarappi" olur herkes. Elde avuçta iletişimle ilgili bilinen ne varsa, bu elektronik cihaza aktarılmaya çalışılır. Doğadan, insandan esinlenilerek geliştirilen modellemeler, algoritmalar, çözümler derken. ABD savunma bakanlığının başlattığı bir proje "İnternet" peydah olur, piyasaya..

• Çok dağıttım konuyu anca farkına vardım. Ama bu benim üzerime sinmiş, sıyrılamadığım bir huyum. Sevdiğim bir konuyu anlatırken, heyecandan onunla ilgili bildiğim ne varsa anlatmaya başlıyorum.
• Buraya kadar yazdıklarımın özet cümlesi şu; "tarih sahnesi boyunca bilginin değeri, bilgiye sahip olmak, bilginin güvenliği; bilgi her zaman önemli oldu."

Devam edelim veri ve bilgi ne demek, günümüzde çevremizde dönen olayların biraz farkına varalım.

• Veri dendiği zaman, işlenmek için bekleyen yığın veya tekillik. Gözlemler sonucu elde edilen çükübikler. Bla bla.
• Bilgi dendiği zaman, evet verilerin işlenmesiyle ortaya çıkan sonuçlardır.

Bilgisayarlardan veriler ile çalışırken, onları bizim anlayabileceğimiz somut gerçeklere, bilgiye çevirmelerini bekleriz.
Haliyle veri güvenliği, bilgi güvenliği koyalım cebe, bu iki kavram birbiriyle iç içe geçmişler.

Sosyal medya hesapları; Instagram, YouTube, instagram, Twitter... hepimiz kullanıyoruz. Bizden bir çok bilgi istiyor. Ad, soyad, yaş,... Bunları yazarken bile bazen çekingen davranabiliyoruz.
Eminim en az bir kere, "yahu yanlış bir şey yaparsam beni hemen bulmasınlar, doğum ayımı yanlış mı yazsam", demişsinizdir.
Bu bilgiler bile bu kadar sizin için değerliyken, çoğumuz telefon numarasını vermezler, TC numaranızı isteseydi Facebook yazar mıydınız? -mmm belki. Ya ben desem ki "jihokusuntomo. com" diye bir site var çok güzel. Girip yazar miydiniz TC'nizi?

Dostlar!
Bunu düşünmüyoruz ama mahremimize o kadar çok girmiş durumdalar ki. Hangi filmi izlediğinizden tutun, beslenme alışkanlıklarınıza kadar ellerinde benimle, seninle, internet zıkkımına bağlanan herkesle ilgili o kadar fazla veriye sahipler ki. İstedikleri zaman bilgiye dönüştürebiliyorlar.
Mesela; Google senede bir kere açıklama yapar "en çok aranan kelime 'yine sex', 'porno', 'free'" free'yi sona koydum ama kötü bir şey gibi algıladınız yine de. Yok canım hepimizin sevdiği 'Beleş' sorgusu. Bu küçük gibi değil mi? Google sizin aramalarınıza göre, hatta çeşitli kaynaklardan topladığı verilere göre, "Addens" üzerinden reklam sunar. Yurtdışında, Facebook en son mikrofon erişimi sayesinde, gerçek hayatta arkadaşlarınızla konuşurken bile edindiği verilerden size özel reklam gösterdiğine dair dedikodular çıktı.
Bu işin cebimizi yakabilitesini artırabilecek minimum düzeyde rahatsız edici bir durum olarak gözükebilir. Lakin bu sistemler çıktığından beri, reklam sektörüne yapılan harcama hiç bugünkü kadar fazla olmamıştı. Sadece yanlış tıklama reklamlarından bile yarım milyar dolar kazanılıyor.
Biraz daha örnekleyecek olursak, bazı web servisler sizin aramalarınızı saklıyor. Mesela hangi aklıvari biri, dün izlediği pornoyu arama geçmişinde anne, babasının görmesini istesin.
Şimdi bunların hepsini bir kenara bırakalım; yönlendirme sanatı.
Ne malum bizimle ilgili toplanan bunca veriyle gün gelip bizi köleleştirmeye çalışmayacaklarını. Tüketici toplumun zinciri -bir kölesi olduk zaten. Söylediklerim size havadan sudan komplo teorisi gibi gelmesin, mavi balina oyunu dünyanın neredeyse her yerinde yasaklandı. Bu uygulama; verilerin ne kadar önemli olduğunun, yanlış ellerde kötü emellere hizmet ettiği taktirde insan hayatına mal olacak zararlara sebep verebileceğinin açık kanıtıdır.
Şimdilerde dağıtık sistemler, bulut bilişim sektörlerinin gelişmesiyle; bunlara eşlik eden yapay zeka teknolojisi ve veri madenciliği kavramlarını düşündüğümüzde; arkadaşlar potansiyel tehlike yasallaşmış durumda, hiçbir şeyin farkında değiliz.
 Kendi elimizle; makinelerin bizi öğrenebilmeleri için sahip olduğumuz benliğimizi, internet ortamına "büyük bir mutlulukla" aktarıyoruz. Güvenli olduğunu düşünüyoruz, bu güveni de şirketlerin köklü yapılarına dayandırıyoruz. Bulut bilişim, yapa zeka teknolojisi, veri madenciliği geleceğin parlayan meslekleri. Ayrı başlıklar altında değerlendireceğim. Uzatmayayım.

Yazımın 2. bölümünde verilerin güvenliğinden, günümüzde kullanım şekillerinden biraz bahsettim.
Devamını kısa tutacağım; Veri-Para Döngüsü

Burada veriyi üreten bizleriz. Para arkaplanda toplayanlar, tasarlayanlar, sermayeciler ve pazarlayanlar arasında pay ediliyor.
En son bizim ürettiğimiz verilerle bize getirisi para olan ürünler sunuluyor.
İnanın çoğu zaman (%98.2) ilk amacı para oluyor. Yani sizin rahatınız umurlarında değil. Nasıl daha çok satarım, nasıl kar ederim, nasıl bağımlı hale getirebilirim.
İyi amaçlar için kullanıldığı senaryoları düşünelim, mesela hasta takibi sistemleri. Evde bakılan hastalar için, gerekli bakımının uzaktan yapılabilmesini sağlayan teçhizatlar. Terör olayları ve afetlerin önceden tespitinin yapılması. Hava durumlarının takibi, tarımsal koordinizasyon vs.
Saymakla bitmez verinin iyi yönde kullanıldığı taktirde insan hayatına fayda sağlayabileceği alanlar.

Maalesef sadece fayda sağlamak için kullanmıyoruz verileri.

• Dün Iphone ile birlikte parmak izimizi aldılar, topladılar hatta ülkeler parmak izini standart haline getirdi, bu gün yüz tanıma sistemleri ile yüz haritamızı çıkarıyorlar, yarın Çin'de yapıldığı gibi genetik haritalarımızı kullanacaklar.

Tabiri caizse iliğimizi kemiğimizi her an kullanabilecekleri veriler olarak saklayacaklar.

• Dünya biliyor Çin, gen haritalarını orada yaşayan etnik grupları fişlemek için kullanıyor. 
• Yarın öbür gün savaşlarda kullanmak üzere senin benim görünümümde bir klon niye kullanmasınlar.

Ben yıllar önce ıphone parmak izlerini aldığında, hackerların eline geçerse bu bilgiler adamlar bunu soygunculara satıp, yapay parmak izleri üreterek, yapay deliller elde edebilirler mi diyordum? 3D yazıcıları ve neler yapılabildiğini biraz araştırın.
Yarın bir gün ne yapacakları belli değil ama şu gerçek ki, fikirleri kirlenmiş insanların elinde bizim ürettiğimiz veriler, bizim hayatımızı olumsuz etkileyecek biçimde kullanılacak.  Etrafınızın farkında olun. O yüzden siz siz olun verilerinizi korumak için elinizden geleni yapın.
Güvenlik hususunda seriler çekmeyi, sizleri bilgilendirmeyi düşünüyorum.
Bendeniz Fatih Can, namı değer misaliperver sizlere mutlu bir hayat dilerim.